Mate

„Zielone złoto Indian” uzyskuje się z liści wiecznie zielonego krzewu zwanego ostrokrzewem paragwajskim. Jest to roślina o wysokości około 6 metrów, która ma twarde lśniące liście o ostrych, ząbkowanych krawędziach i małe czerwone owoce. Kwitnie w okresie pomiędzy październikiem a grudniem. Zbiór polega na ścięciu wyrośniętych gałęzi i suszeniu ich nad ogniem w taki sposób, aby suszone liście zachowały swój zielony kolor. Następnie liście rozdrabnia się na małe cząsteczki.

Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje mate, zieloną i prażoną, oraz ich aromatyzowane odmiany.

Jako pierwsi z cudownych właściwości naparu korzystali Indianie Guarani, którzy zadziwiali swoim doskonałym zdrowiem i odpornością na choroby. Następnie uprawą mate zajęli się misjonarze, którzy wykorzystali ją do produkcji „herbatki jezuitów” i zrobili na tym doskonały interes. W Polsce dopiero niedawno odkryliśmy ten wspaniały napój. Trzej najwięksi producenci mate to Argentyna, Brazylia i Paragwaj.

W Ameryce Południowej lokalna ludność zaparza mate w oryginalnych tykwach znanych jako kalebase, mateo lub guampa i pije przez słomkę zwaną bombilla. Jest to napój narodowy, więc każde ważne spotkanie przy stole rozpoczyna się od wypicia mate podawanej sobie z rąk do rąk. Istnieją tradycyjne zasady picia tego napoju, których złamanie grozi obrazą zgromadzonych.

Mate pije się na rożne sposoby: na gorąco lub na zimno (terere), z cukrem lub bez, z dodatkiem mleka, cytryny, a nawet rumu albo ginu lub soku brzoskwiniowego czy pomarańczowego.

Kalebase i bombilla

Właściwości mate

• Hamuje apetyt, a dokładniej łagodzi łaknienie, blokując odpowiednie receptory w mózgu. Indianie potrafili obejść się bez jedzenia przez wiele dni, pijąc i żując tylko mate.
• Zawiera wiele witamin: A, C, E, B1,B2, karoten, ryboflawinę, kwas nikotynowy, pantotenian wapnia, magnez, żelazo, potas, sód, krzem, fosforany, kwas chlorowodowy, chlorofil, cholinę inozytol i witaminę H.
• Naukowcy stwierdzili, że mate zawiera wszystkie niezbędne do podtrzymania życia witaminy.
• Zawiera mateinę, która działa pobudzająco, tak jak kofeina i tanina, lecz nie powoduje wzrostu ciśnienia i bezsenności.
• Napar mate znakomicie działa na organizm człowieka. Poprawia koncentrację, wyostrza zmysły, zwiększa odporność na stres i polepsza nastrój.
• Uznawana jest za środek przeciwreumatyczny.
• Jest moczopędna, dzięki czemu usuwa toksyny z organizmu.
• Wspomaga przemianę materii i wydalanie. Prowadzi do spalania większej ilości kalorii.
• Zawiera ksantynę, która rozluźnia mięśnie i rozszerza oskrzela, dzięki czemu wspomaga leczenie astmy.
• Stymuluje centralny układ nerwowy, nie powodując uzależnienia.
• Obniża ciśnienie krwi.
• Nie ma negatywnego wpływu na sen.
• Nie jest wskazana dla ludzi z chorobą wrzodową.

Sposób parzenia

Zanim zaczniemy korzystać z tykwy (kalebase), trzeba ją najpierw odpowiednio przygotować.

Mate wsypujemy do tykwy i zalewamy ciepłą wodą o temperaturze około 75 stopni Celsjusza i pozostawiamy na noc. Następnie wyskrobujemy wnętrze tykwy, tak by nie pozostały w nim resztki miąższu i pestek. Jeżeli nie zdołamy zeskrobać wszystkiego, należy czynność powtórzyć. Tykwę podczas użytkowania należy utrzymywać cały czas w wilgoci.

Procedura parzenia w kalebase: napełnić 1/3 kalebase liśćmi mate, przewróć do góry nogami i parę razy potrząsnąć. Ma to na celu odpowiednie ułożenie liści. Kalebase należy trzymać pod kątem, by fusy mogły zgromadzić się na dole na ukos. Następnie dodać letniej wody o temperaturze 75 stopni Celsjusza (8 minut od momentu zagotowania się wody), tak aby zalała dno. Pozwolić, aby fusy nasiąkły, a potem włożyć głęboko metalową słomkę zwaną bombillą, wessać pierwsze gorzkie fusy i wypluć je. Następnie napełnić kalebase wodą do pełna, zaczekać około 5 minut i pić! Krótszy czas parzenia powoduje, że mate jest mocniejsza i bardziej pobudzająca oraz ma lżejszy smak. Napar można uzupełniać parokrotnie. Pierwsze parzenie jest najmniej smaczne, dlatego pije je przeważnie gospodarz, gdyż nie wypada podawać go gościom. Do pierwszego parzenia powinno się użyć wody w temperaturze 75 stopni Celsjusza.

Osobom, które lubią podróżować, polecamy też skorzystanie z termosu wypełnionego letnią wodą. Mate można zalać również zimną, wręcz lodowatą wodą, ale dopiero za drugim razem. Polecamy na ciepłe dni!

Według zwyczaju Gaucho kalebase jest przekazywana gościom i za każdym razem zalewana wodą do pełna (jeden napar dla jednej osoby). Bombilla nie może być używana do mieszania. Oprócz tradycyjnego zaparzenia w kalebase można zaparzać mate kilkakrotnie w sposób europejski, podany przy indywidualnym opisie tej herbaty.